İnternetteki bilimin de dâhil olabildiği tartışmaların vazgeçilmezi, insanların bilime ve bilimsel araştırmalara saldırması, bilim insanlarının da yanıldığını vurgulaması, bilimin zırt pırt kendini düzeltmek zorunda olduğuna işaret etmesi, bilimsel gerçeklere sırtını dayayanları “bilimcilikle” suçlaması, Cihan’ı açıklamak için “bilimden fazlası gerektiği” üzere argümanlara sığınmasıdır. Şayet hayatınızda bu tartışmalara bir sefer bile girdiyseniz, bunun bir benzeriyle kesinlikle karşılaşmışsınızdır.
İlk olarak şunu anlamalıyız: Dünya’da bizim üzere 7.7 milyar insan var ve bu sayı her geçen gün artıyor. Bunların her birinin her şeyi bizimle birebir halde düşünmesi imkânsız. Ne kadar çok insan varsa, o kadar çok uyuşmazlık olacaktır. Bu her vakit berbat bir şey de değildir; uyuşmazlıklardan yola çıkarak orta yollar bulabilir, daha evvel fark etmediğimiz noktaları fark edebiliriz.
Ancak birtakım uyuşmazlıklar bu biçimde “daha uyguna ulaşmak” gayesiyle olan yahut bununla sonuçlanabilen uyuşmazlıklar değillerdir. Örneğin din ve siyasetin işin içine girdiği tartışmalar, “Hmm, gerçekten yanılmışım, bana yanlışımı çok hoş gösterdin.” üzere bir cümleyle çok nadiren biter; hatta en son bu tip bir sonuçla ne vakit karşılaştığımızı hatırlamak güçtür. Zira bu alanlar, insanların görüşlerinin fikir olmaktan çıkıp, tutku olduğu alanlardır. Bu alanlardaki tartışmalarda hedef, gerçeğe bir adım daha yaklaşmak yahut doğruya ulaşmak değil; bulunulan durumu ne kıymetine olursa olsun savunmaktır.
Şunu unutmayın: Herkesi şad etmek imkansızdır. Yazının başında da söylediğimiz üzere, Dünya’daki milyarlarca insanın hayat görüşleri, önyargıları, bilgi ve eğitim seviyeleri birbirinden farklıdır. Hasebiyle herkesi birebir aynı noktaya çekmek çok fakat çok zordur; hatta muhtemelen imkansızdır. Şayet emeliniz herkese gerçeği göstermekse, muhtemelen onlar gerçeğe ulaşamadan siz çoktan tükenmiş olacaksınız.
Amaç aydınlanma, ilerleme, gelişme ise, tahminen de herkesten çok daha spesifik kümelere odaklanmalıdır. Bir şeyleri değiştirme gücü olan şahıslar, zihinleri şimdi bulandırılmamış olan gençler, vb. kümelere odaklanmak, toplumsal eğitimin ve aydınlanmanın anahtarı olabilir. Bu şahıslar, onlara ne düşünmeleri gerektiğini değil, gerçeklere ulaşmak için nasıl düşünmeleri gerektiğini öğretmeye çalıştığınızı gördüklerinde, bundan şad olacak ve hayatlarının öteki alanlarında da bu öğrendiklerini uygulayacaklardır.
Pozitif tarafta yaşanan değişim, aydınlanma, ilerleme sancılı bir süreç. Fakat herkes üzerine düşeni yapacak olursa, bundan evvelki her asırda geldiği üzere, önümüzdeki her asırda da yaşanmaya devam edecektir. Zira değişmeyen tek şey değişimdir.