Hizbullah üyelerinin kullandıkları bağlantı aygıtları beklenmedik bir halde patlayıcılara dönüştürüldü. İsrail’in gelişmiş gözetleme sistemine yakalanmamak için inançlı bir araç olarak görülen bu aygıtlar, kullanıcılarının ellerinde patlatılarak onlarca kişiyi öldürdü ve binlercesini yaraladı.
Lübnan hükümeti ataklardan İsrail’i sorumlu tuttu ve bunları “İsrail’in cürüm niteliğindeki saldırıları” olarak niteledi, Hizbullah ise “misilleme” kelamı verdi.
İsrail şimdi tezlere karşılık vermedi, lakin kimi İsrail medya kuruluşları, kabinenin bakanlara olay hakkında rastgele bir açıklama yapmaktan kaçınmaları talimatını verdiğini bildiriyor.
İsrail Hizbullah’ın faaliyetlerini yakından izliyor ve bu da operasyonun iki taraf ortasındaki süregelen çatışmanın bir kesimi olabileceğini gösteriyor.
Eğer İsrail sorumluysa bu, en şaşırtan ve bazılarına nazaran en tesirli operasyonları ortasında yer alacak ve hem İsrail’e hem de ulusal istihbarat teşkilatı Mossad’a atfedilen geçmiş vazifeleri tekrar hatırlatacak.
Mossad öteki istibarat kurumlarından nasıl farklı?
Resmi ismi İstihbarat ve Özel Harekat Enstititüsü olan Mossad, ülkenin birinci başbakanı David Ben-Gurion tarafından İsrail Devleti’nin kuruluşundan yalnızca birkaç ay sonra 1949’da kuruldu.
BBC savunma muhabiri Frank Gardner, “Mossad, İsrail’in dış istihbarat teşkilatıdır, genel olarak ABD’nin CIA’i yahut İngiltere’nin MI6’ine muadildir, fakat çok daha geniş yetkilere sahiptir” diye açıklıyor.
Teşkilatın misyonu “istihbarat toplamak, tehditleri engellemek ve İsrail Devleti’nin ve Yahudi halkının güvenliğini sağlamak” olarak belirlendi.
Mossad’ın internet sitesinde bu misyonu yerine getirmek için “yurtdışında cesurca, bilgelikle ve kurnazlıkla saklı faaliyetler yürütebilecek toplumun en yeteneklilerine güveneceği” belirtiliyor.
Ajansı çevreleyen kapalılık öylesine büyüktü ki, 1990’lara kadar üst seviye yetkililerinin isimleri, vazife müddetleri bitene kadar kamuoyuna açıklanmıyordu. Mossad’ın kimliği vazifedeyken ortaya çıkan birinci yöneticisi Danny Yatom’du.
CIA ve MI6’in bilakis, Mossad İsrail diplomasisinde ve bilhassa Müslüman çoğunluklu ülkelerle münasebetlerin normalleşmesinde kıymetli bir rol oynamaktadır.
Eski Mossad Yöneticisi Yatom, Le Grand Continent isimli dergiye verdiği röportajda, “Fas ve başka Kuzey Afrika ülkeleriyle alakaların güzelleştirilmesine Mossad öncülük etti” diyerek bu bilgiyi doğruluyordu.
Geçmişte birçok başarılı operasyon Mossad’a atfedildi. Bunlardan öne çıkan birkaçı şu halde:
Nazi subayı Adolf Eichmann’ın yakalanması
Nazi subayı Adolf Eichmann’ın 1960’ta Arjantin’den kaçırılması, Mossad’ın en ünlü istihbarat başarılarından biri.
Holokost’un kilit mimarlarından biri olan Eichmann, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi toplama kamplarında Musevilere zulümden sorumluydu. Bu devirde yaklaşık altı milyon Yahudi, Nazi Almanyası tarafından öldürüldü.
Eichmann farklı ülkelerde izini kaybettirdikten sonra Arjantin’e yerleşti.
14 casustan oluşan bir Mossad grubu onu takip etti, kaçırdı ve İsrail’e götürdü. Orada yargılandı ve sonunda idam edildi.
Entebbe Operasyonu
1976’da Uganda’daki Entebbe operasyonu İsrail’in en başarılı askeri misyonlarından biri olarak kabul ediliyor.
Mossad istihbarat sağlarken, İsrail ordusu operasyonu yürüttü.
Filistin Halk Kurtuluş Cephesi’nden iki kişi, Alman iki bireyle birlikte, Paris’e giden bir uçağı kaçırıp Uganda’ya yönlendirdi. Yolcuları ve mürettebatı Entebbe Havaalanı’nda rehin tuttular.
İsrail komandoları havaalanına baskın düzenledi ve kalan 100 İsrailli ve Yahudi rehineyi kurtardı.
Bu olayda üç rehine, uçağı kaçıranlar, birkaç Ugandalı asker ve İsrail’in şu anki Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun kardeşi Yonatan Netanyahu hayatını kaybetti.
Kardeşler Operasyonu
1980’lerin başında, eski İsrail Başbakanı Menahem Begin’in talimatları doğrultusunda hareket eden Mossad, 7 binden fazla Etiyopyalı Museviyi, düzmece bir dalış tesisini paravan olarak kullanarak Sudan üzerinden İsrail’e kaçırdı.
Sudan, düşman bir Arap Birliği ülkesiydi, bu nedenle gizlice faaliyet gösteren bir Mossad casusları grubu, ülkenin Kızıldeniz kıyısında bir tesis kurdu ve burayı üs olarak kullandı.
Gündüzleri otel işçisi üzere davranıyorlardı ve geceleri komşu Etiyopya’dan gizlice gelen Musevileri hava ve deniz yoluyla ülkeden kaçırıyorlardı.
Operasyon en az beş yıl sürdü ve keşfedildiğinde Mossad casusları kaçmıştı.
Münih Olimpiyatları’ndaki kaçırma olayından sonra misilleme
1972’de Filistinli militan küme Kara Eylül, Münih Olimpiyatları’nda İsrail grubunun iki üyesini öldürdü ve dokuz kişiyi esir aldı.
Atletler daha sonra Batı Almanya polisinin başarısız kurtarma teşebbüsü sırasında öldürüldü.
Takip eden yıllarda Mossad akında rolü olduğundan şüphelenilen bireyleri amaç aldı. Bunlar ortasında Mahmud Hamşari de vardı.
Paris’teki dairesinde telefonuna yerleştirilen patlayıcı bir aygıtla öldürüldü.
Hamşari patlamada bir bacağını kaybetmiş ve ağır yaralanmıştı, sonunda hayatını kaybetti.
Yahya Ayyaş ve patlayan telefon
1996’daki benzeri bir operasyonda Hamas’ın değerli bomba yapımcılarından Yahya Ayyaş, Motorola Alpha marka cep telefonundaki 50 gram patlayıcının infilak etmesiyle öldürüldü.
Hamas’ın askeri kanadında önde gelen bir önder olan Ayyaş, bombalar yapma ve İsrail amaçlarına karşı karmaşık taarruzlar düzenleme konusundaki uzmanlığıyla tanınıyordu.
Bu onu İsrail güvenlik teşkilatları için birincil odak noktası haline getirdi ve İsrail tarafından en çok aranan isimlerden biri oldu.
2019’un sonlarında İsrail, suikastın birtakım detaylarına yönelik sansürü kaldırdı ve Ayyaş’ın babasıyla yaptığı son telefon görüşmesinin kaydı ülkede yayın yapan 13 TV kanalında yayınladı.
Hem Hamşari hem de Ayyaş’ın suikastları, Mossad’ın maksatlı cinayetler için ileri teknoloji kullanmak konusunda uzun ve karmaşık bir geçmişi olduğunu kanıtlıyor.
Mahmud El Mabhuh: Boğularak öldürüldü
2010 yılında Hamas’ın üst seviye askeri başkanlarından Mahmud El Mabhuh, Dubai’deki bir otelde suikastte öldürüldü.
Başlangıçta doğal bir vefat üzere görünse de, Dubai polisi kamera imajlarını inceledikten sonra suikast takımını tespit edebildi.
Polis daha sonra El Mabhuh’un elektrik şokuyla öldürüldüğünü ve akabinde boğulduğunu açıkladı.
Operasyonun Mossad tarafından düzenlendiği düşünülüyordu ve bu durum Birleşik Arap Emirlikleri’nde reaksiyona yol açtı.
Ancak İsrailli diplomatlar, Mossad’ın hücumla ilişkisine dair hiçbir ispat olmadığını tez ettiler.
Fakat İsrail’in bu çeşit hususlarda “muallakta” bırakma siyasetiyle uyumlu olarak, müdahil olduklarını reddetmediler.
Mossad’ın çok sayıda başarılı operasyonu olmasına karşın bilinen başarısızlıkları da var.
Hamas Siyasi Lideri Halid Meşal
Mossad’ın büyük bir diplomatik krize yol açan operasyonlardan biri, İsrail’in 1997’de Ürdün’de Hamas’ın Siyasi Büro Başkanı Halid Meşal’i zehirleme teşebbüsüydü.
İsrail casuslarının yakalanmasıyla misyon başarısız oldu ve İsrail’i Meşal’in hayatını kurtarmak için panzehiri sağlamaya zorladı.
O zamanki Mossad başkanı Danny Yatom, Meşal’i tedavi etmek için Ürdün’e uçtu.
Bu suikast teşebbüsü Ürdün ile İsrail bağlarında tansiyona neden oldu.
Hamas lideri Mahmud El Zahar
2003 yılında İsrail, Gazze Şehri’nde Hamas lideri Mahmud El Zahar’ın meskenini amaç alan bir hava saldırısı düzenledi.
El Zahar ataktan sağ kurtulmuş olsa da, eşi ve oğlu Halid ile birlikte birkaç kişi daha hayatını kaybetti.
Evini büsbütün yok eden taarruz, ağır nüfuslu bölgelerde askeri operasyonların önemli sonuçlarını hatırlatıyor.
Lavon Olayı
1954’te Mısırlı yetkililer, Susannah Operasyonu olarak bilinen bir İsrail operasyonunu engellediler.
Başarısız olan misyonda İngiltere’yi Süveyş Kanalı’ndaki varlığını devam ettirmeye zorlamak için Mısır’daki Amerikan ve İngiliz tesislerine bombalar yerleştirilmesi hedefleniyordu.
Olay, ismini İsrail’in o dönem Savunma Bakanı olan Pinhas Lavon’dan alarak Lavon Olayı olarak tanındı.
Operasyonun planlanmasında yer aldığına inanılıyordu.
Yom Kippur Savaşı
6 Ekim 1973’te Mısır ve Suriye, Sina Yarımadası’nı ve Golan Tepeleri’ni geri almak için İsrail’e sürpriz bir hücum başlattı.
Yahudilerin Kefaret Günü olan Yom Kippur’daki taarruzun zamanlaması, İsrail’i savaşın birinci günlerinde hazırlıksız yakaladı.
Mısır ve Suriye, İsrail’e iki cepheden saldırdı.
Mısır kuvvetleri Süveyş Kanalı’nı geçerek beklenen kayıpların sadece bir kısmını verirken, Suriye kuvvetleri İsrail mevzilerine saldırdı ve Golan Tepeleri’ne ulaştı.
Sovyetler Birliği, Suriye ve Mısır’a erzak sağlarken ABD, İsrail’e acil bir erzak çizgisi sağladı.
İsrail kuvvetleri püskürtmeyi başardı ve savaş, Birleşmiş Milletler’in çatışmalara son verilmesini isteyen kararından dört gün sonra, 25 Ekim’de sona erdi.
7 Ekim 2023 saldırısı
Yaklaşık 50 yıl sonra, İsrail yeniden ani bir atakla şaşkınlığa uğradı, bu sefer Hamas tarafından 7 Ekim 2023’te Gazze sonuna yakın İsrail kasabalarına ataklar düzenlendi.
Mossad’ın saldırıyı kestirim edememesi büyük bir fiyasko olarak bedellendiriliyor ve analistlere nazaran İsrail’in Hamas’a yönelik caydırma siyasetindeki bir zayıflığı yansıtıyor.
İsrail yetkilileri, 7 Ekim hücumunda çoğunluğu sivil olmak üzere yaklaşık 1.200 kişinin öldüğünü söylüyor. Başka 251 kişi ise rehin olarak Gazze’ye geri götürüldü.
Hamas’ın saldırısına karşılık olarak İsrail, Gazze Şeridi’ne savaş açtı ve Gazze’de Hamas’ın idaresindeki Sıhhat Bakanlığı’na nazaran şimdiye kadar çoğunluğu sivil olmak üzere 40.000’den fazla kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı.