Galatasaray, Beşiktaş ve A Ulusal Futbol Ekibi’nin eski futbolcusu Gökhan Zan, 11 ili etkileyen Kahramanmaraş merkezli 2 büyük zelzelenin akabinde memleketi Hatay’a verdiği dayanakla kamuoyunun takdirini toplamıştı.
Gökhan Zan ve eşi Müge Uzun Zan, Halk TV’de İsmail Küçükkaya’nın ‘Yeni Bir Sabah’ programına konuk oldu. Zan çifti, Hatay’da yaşanan sorunları anlattı.
Gökhan Zan, şunları söyledi:
ANTAKYA HER VAKİT KÜLLERİNDEN DOĞMUŞTUR
Ben öncelikle nereden geldiğimizi özetlemek istiyorum. Biz medeniyetin yeşerdiği, kutsal topraklardan, Hatay’dan geliyoruz. Bu medeniyet kentinde, bu coğrafyada her kültür ve medeniyeti temsil eden insanlardan bir ortaya gelmiş bir coğrafyadan geliyoruz. Tıpkı vakitte o denli bir coğrafya ki, afetlerden, savaşlardan, sarsıntılardan, çatışmalardan başını kaldıramayan bir coğrafya. Lakin o denli bir toplumuz ki, Antakya her vakit küllerinden doğmuştur. Tırnaklarıyla toprağı çapalayan, alnından teri, sırtından yükü eksik olmayan, küllerinden her vakit doğan memleketin çocuklarıyız. Hiçbir zelzele, hiçbir afet, hiçbir savaş toplumumuzu kahra sokmamıştır. Bundan sonra da kardeşçe, hakça, adaletli bir biçimde üreterek, birlikte dayanışma içinde olacağız. Mustafa Kemal Atatürk’ün bilhassa son vakitlerde Hatay göz bebeğiydi. Bundan sonra bu emaneti gelecek kuşaklara aktarabilmek için, hem hem kültürünü, hem demografik yapısını yanlışsız bir formda inşa etmemiz gerekiyor” diyerek kelamlarına başladı.
İnsanlar doğal olarak o travmanın ruhsal tesiriyle gitme refleksi gösterdi. Bu bir zelzele değil, bu çok farklı bir şey. Orada bulunmayanın yorum yapması çok güç. Oradaki enkazı, molozları, hayatı görmesi gerekiyor ki kimi şeyleri hissedebilsin. Biz Cumhuriyetimizi kolay kolay kazanmadık, ne badireler atlattık, kenetlenerek bugünlere geldik. Ben inanıyorum ki Hatay tıpkı formda altından kalkacak. Milletimize teşekkür ediyorum. İnanılmaz bir dayanışma, kenetlenme, birlik beraberlik. Bu imtihanın galibi halk oldu. Ben uygun ki bu coğrafyanın çocuğuyum.
BU BEŞERLER HALA ÇADIR DİLENİYORLAR
Bu beşerler onuruyla, gururuyla yaşayan beşerler. Bu beşerler daha düne kadar konutları olan, işleri olan insanlardı. Düşünebiliyor musunuz, 1,5-2 dakika içinde aileniz yok, meskeniniz yok, eksik kalmışsınız. Dostlarınız yok. Mahalleniz yok, kentiniz, kültürünüz, geleceğiniz yok olmuş. Bu beşerler hala çadır dileniyorlar. Ben insanlığımdan, bu periyottan, bu yüzyıldan utanıyorum. İnsan seçiyoruz. Bize okullarda sarsıntı öğretilmedi. Bu eğitimle, farkındalıkla başlar. Derslerde gösterilmesi lazım.
HALA DUŞ ALAMAYAN BEŞERLER VAR
Hala duş alamayan beşerler var. Hala yeni problemler devam ediyor. Evvel hijyen problemini ortadan kaldırmamız lazım. Biz 9-10 gün duş almadık. 37 gündür duş almayanlar var. 1,5-2 ayda beşerler unutabiliyor.
BEN KİME GÜVENECEĞİM?
Bu bir sarsıntı değil, unutulamaz. Herkes not alsın. Bu bir kıyamet. Bu hiçbir sarsıntıya benzemiyor. Bu yüzyılların en ağır, en şiddetli felaketini yaşayan bir coğrafya. Bundan sonra kıymetli olan tahlil odaklı olmamız. Ben halkım, ben sırtımı kime dayayacağım? Devletime. Ben kime güveneceğim? Devletime. Bugün yanımda olmaları lazım. Evet yapıyorlar, lakin eksik. Bunu kendileri de biliyorlar zati. Eksik olduğu vakit beşerler acı çekiyor. Bu eksiklik nasıl süratlice giderilebilir? Uyum zayıflığı 1. günden bugüne dek devam ediyor. Bunu inkar edemezsiniz. Beşerler dışarda, çadır kentleri su basıyor. 2-3 çadır ver ne olacak, imkanın var. Memleketine dönmek isteyen ancak dönemeyen, çadır var mı diye soran beşerler var. Dönemiyorlar. Herkes köye geri dönüyor, akrabalarının yanına sığıyor. Köy ahalisi 500’se 5000’e çıkıyor. Merkezden göç eden beşerler var. Ona nazaran erzak, çadır göndereceksin.
HASTALIKLARIN ÖNÜNE GEÇMEMİZ LAZIM… SIHHAT BAKANI’NDAN RİCAM…
Bölge sıcak bir bölge. Haşereler, bit, salgın hastalıklar… Bunların önüne geçmemiz lazım. Benim Sıhhat Bakanı’ndan ricam, bu durumları ihmal etmeyelim. Öbür bir felaketle karşılaşmayalım. Hatay’ın %80’i yıkıldı. Yıkılmayan yerler de yıkılmak zorunda aslında. Geçmişten çok geleceğe bakmalıyız. Bu kenti nasıl inşa etmeliyiz? Bundan sonra oradaki beşerler yaşayan meyyit üzere olacaklar. Bundan ötürü biraz dikkatli olalım. Sevgiyi, şefkati gösterelim. Bu insanları süreksiz olan çadırla değil, konteyner ile yaşanılacak duruma getirelim. İnsan üzere yaşamaları lazım. Konteyner kentler yapılıyor lakin sayısı az. Çadırın gelmediği noktada konteyneri nasıl getireceksiniz?
BU BEŞERLER NASIL AYAKTA DURACAK?
Sayın Spor Bakanı ve Enerji Bakanı ile sayın Ekrem İmamoğlu ile görüştük. Onlar da binlerce çalışanıyla uğraşıyorlar. Bu siyaset üstü bir durum. Bugün her şeyi bir kenara bırakma vakti. Hem Cumhurbaşkanımız, hem siyasi parti genel liderlerimiz, bu insanların sizlere muhtaçlığı var.
Bu beşerler nasıl ayakta duracak? Hayvancılıkla uğraşan insanın hayvanı için yemi yok. Bu insanlara yazık günah değil mi? Birilerinin sahip çıkması lazım. Sen ulaşacaksın halkına. Kaygısını dinleyeceksin.
Dışardan gelen belediyeler muazzam çalıştı. Konya’dan tutun İstanbul’a, her yerden, taraflı tarafsız, parti gözetmeksizin harikulade çalışıyorlar. Milletimiz iradesini gösterdi, devlet de irade gösterdiği vakit birleştiğimiz vakit daha hoş olacak.
HIZLICA DERS ALMAMIZ LAZIM. İSTANBUL’UN BUNUN ALTINDAN KALKMASI MÜMKÜN OLMAZ
(‘Bu yaşadıklarımızdan ders alsak, halkımız, devletimiz bir sonraki zelzeleye hazırlık için ne yapsın?’ sorusuna) Sarsıntı bölgesini bilim insanları anlatıyorlar. Biz yalnızca yaşayanlar olarak anlatabiliriz. Bu işi yıllardır profesörler anlatıyorlar. İstanbul üzere itfaiye aracının güç girdiği orta sokakların olduğu ve mimarisi eski olan yerleri düşünebiliyor musunuz? Hiçbir kurtarma aracı giremez. Bu külfetleri önlemek için devletin gücü, bu gücün çok hakikat kullanılması kıymetli. Yarın insanları bir yere taşırsınız, onların yerlerini sağlamlaştırırsınız ya da az hasarlı olan yerleri sarsıntıya sağlam hale getirmek için fiberkarbon dediğimiz kuvvetlendirmeleri kurabilirsiniz. Bizim süratlice ders almamız lazım. İstanbul’un bunun altından kalkması mümkün olmaz.
HAKKIMI HELAL ETMİYORUM… BANA PALAVRA SÖYLEDİ
ÇOCUKLAR TRAVMALARINI NASIL ATLATACAK?
Hızlıca sağlıklı barınak net lazım. Mahallelere duş kabinleri, tuvaletler en azından bunları koyalım. Yenisi için bu kent inşa edildiği vakit nasıl inşa etmemiz lazım. Bunların üzerinde durmak lazım. Çocuklarımızın travmalarını için 8-15 yaş ortası çocuklar, saha yaratalım. Kumdan saha yaratalım. BESYO öğrencileri gelsinler, antrenörlük yapsınlar. Sporun gücünden faydalanalım. Turnuvalar yapalım. Futbol izlesinler. Bunu sürdürülebilir hale getirelim.
MOLOZLARI SÜRATLİ KALDIRAMAYIZ. ÇOK BÜYÜK ZİYAN VERİRİZ TARİHİ DOKUYA
Küçük esnaflar için projeler üretmeliyiz. Bunları nasıl kalkındırabiliriz? Ben Hataylı olduğum için söylüyorum. Demografik yapımız çok değerli. Bu hassas bir husus. Siz yıllardır yaşadığınız mahallenizi öbür beşerlerle karıştıramazsınız. Şu anda Valilik nerede? Binası yıkıldı. Defne bölgesinde. Demek ki gerçek olan yapılanmalar orasıymış aslında. Defne ayakta kaldı. Olağan ki yıkılan, hasar gören binalar var. Bizim tarihi dokumuz var. Bu dokuyu molozları süratli kaldıramayız. Çok büyük ziyan veririz.
Eşi Müge Uzun Zan ise şu tabirleri kullandı:
37 GÜN GEÇTİ, HALA ÇADIRI OLMAYAN AİLE VAR
Bu yardımların sürdürülebilir olması gerekiyor. Beşerler çok büyük bir dayanışma içerisinde yardımları yığdı. Bu bir yandan da tehlikeli bir durumdu. Bu yardımların yanlışsız bir halde, vakte yayılarak koordineli bir halde dağıtılması çok kıymetliydi. Elimizde beş tane çadır var, bebeği olan var, engelli olan var, hasta olan var, en makus kimse onun ayrımını yapmak zorunda kalıyoruz. Bu çok makûs bir şey. Benim şu anda kendim şahit olduğum en az 10-15 çadırı olmayan, kendi imkanlarıyla naylonlarla çadır yapmaya çalışan beşerler var. 37 gün geçmesine karşın hala çadırı olmayan aileler var.
Bu milletin, bu durumda verdiği imtihanın çok hoş sonuçları oldu. Hiç tanımadığım insanları ailem üzere hissettim. Hiç yalnız hissetmedim. Milletin takviyesini hissettim.