Gündemde o kadar yakıcı sorun varken ”bu da nereden çıktı“ demez kimse herhalde. Medyamızda pek genişçe yer verildiğine nazaran hakikaten üzerinde durulması gereken bir olaymış demek ki yaşanan. Bu yüzden AKP Genel Başkanı’nın Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Harika Zirve Toplantısı’nda Ticaret Bakanı Mehmet Muş’un imzasını beğenmeyip, “O ne biçim imza ya, değiştir” deyişine söyleyecek bir iki lafımın olması yersiz ya da çok görülmemeli.
Genel Lider aslında son derece “kırıcı” olağan, her vakit ki üzere. Zira imza kişiliği temsil eden güçlü bir semboldür. İmzamız, insanların bizi nasıl algılamasını istediğimizi gösterir, nihayet muhataplarımıza verilmiş bir güvenlik teminatıdır. Birinin bize imzamızın makus olduğunu söylemesi tüm bunların reddi demek. İmzanın hoş olmaması, rastgele birine o imzayı kıymetsiz görme hakkı vermez. Yani Genel Lider hakikaten önünü, ardını düşünmeden konuşuyor, kırıcı oluyor. Ancak ortalarındaki – bence pek de eşit olmayan- hukuk uyarınca Muş’un incinip, kırılacağı yok. O kelamlara muhatap olduğunda, biraz da şaşırarak, gülümsemesinden anladığım bu.
Başkaları da var
Öncelikle belirteyim ki kudretlilerin bu türlü halleri var, yalnızca Genel Başkan’a has bir tavır değil bu yani. Eski ABD Lideri Barack Obama da Hazine Bakanı yapmak istediği Jack Lew’ün tirbuşon üzere kıvrılan imzasıyla dalga geçmişti bir epey. Kolay değil, Lew’ün imzası tüm dolarların üzerinde olacaktı. Fakat Obama’nın Lew’ün imzasına ait söyledikleri Genel Başkan’ınki kadar incitici değildi. Yarı latife “Jac’in, paramızın pahasını düşürmemek için imzasındaki en az bir harfin okunaklı olması için gayret göstereceğine eminim” demişti. İngiltere’de de İşletmeler Bakanı Vince Cable’ın bir çizgi ile bir noktadan ibaret gülen yüzü çağrıştıran imzası da epey alay konusu olmuştu İngiliz medyasında.
İmza atan kalmayacak
Muş dahil hala imza atanları pahalı bulurum ben. Zira farkındasınızdır, artık imza atmak yavaş yavaş tarihe karışıyor. Çip ya da pin, temassız ödemeler, biyometri bunların yaygınlığı imzayı bitirecek. Lider Bil Clinton 2000’de bir yasa tasarısını elektronik olarak imzalamıştı örneğin. Bunu yapan birinci ABD Başkanı’dır. Obama da tatil yaparken maddeleri imzalamak için bir Autopen kullanırdı derler. Muharrirler da artık yavaş yavaş terkediyor klasik imza atma ritüelini. Örneğin Margaret Atwood da hayranları için uzaktan kitap imzalamasını sağlayan LongPen isimli bir aygıt kullanır. Yani bir mühlet sonra imza atan kalmayacak tahminen de.
Oysa imza kullanımı binlerce yıllık bir gelenek. M.Ö. 3100’lerden kalma katip “Gar Ama” ismine imzalanmış Sümer kil tabletinde rastlanmıştır denir birinci olarak. Romalıların da 439’da III. Valentinianus’un hükümdarlığına kadar imza kullandığı bilinir. Binlerce yıllık bir kültür yani şu imza dedikleri. Muş’a bu geleneği sürdürenlerden olduğu için kıymet vermeliyiz. Tamam, resmi doküman için gerekli olan, Muş’un isteğine bağlı olmadan attığı o imzalar bir “zorunluluk” natürel, lakin olsun, en azından gelenek resmi yazışmalarda sürüyor şimdilik.
İmza natürel ki hoş olmalı, istenen bu. Hoş imza için hala İngiltere Kraliçesi I. Elizabeth’in belirlediği standart geçerlidir. Yüzlerce yıl evvelce kalma bir standarttır bu, hala aşılabilmiş de değildir. ABD’de de John Hancock, meşhur Amerikan Bağımsızlık Bildirisi’ne attığı harika hoşluktaki imzasıyla hatırlanır yüzlerce yıldır. İmza yerine Hancock ismi kullanılır neredeyse.
Güzel ya da yakışıksız bir evraka, bir kitaba, bir fotoğrafa atılan imza, sahibinin tüm düzgün niteliklerini taşıyor kabul edilir. Zira sahibi, biçemini tutturamasa bile imzasıyla bir teminat sunmaktadır. “Bu nasıl imza ya“ denmesi işte bu “teminat“ı da küçümsemek demek. Son derece inciticidir bu. Kimseden kaligraf olması beklenemez elbette. Hoş imzaların hoş olmayan imzalardan daha itimat verici olduğu da tez edilemez.
Sık sık imza değiştirmek makbul değildir. Kişinin kararsızlığı, ilkesizliğini de yansıtır bu.Genel Lider, yeterli berbat bir imzası olan Muş’tan prensipsiz olmasını istiyor “değiştir“ diyerek. Bana nazaran gelmiş geçmiş en büyük “imza“ mağduru olan Öküz Mehmet Paşa, bir yanlışlık sonucu attığı imzasını değiştirmemiştir hiç. Reformcu, son derece önemli, saygın bir devlet adamı olan paşanın asıl ismi Okuz Mehmet Paşa‘ydı. Türkmenler ortasında “Oğuz“ sözcüğüne “Okuz“ da denirdi. İmza atarken bir harf yanlışı sonucu “Öküz“ yazılınca tarihe bu türlü geçti. Bu ortada aslında babasının bir öküz nalbantı olduğu için bu ismi kullandığı da söylenir. Hangisi olursa olsun hiç bundan rahatsızlık duymadığı anlaşılıyor paşanın.
İmzayı emniyetli yapan biçimi ya da ya adının/sıfatın manası değil, kişinin kelamına emniyetli, dürüst oluşudur. Öküz Mehmet Paşa bu türlü biriydi, o nedenle kimse “Öküz Mehmet Paşa“ diye attığı imzaya takılmadı. Ona “bu ne biçim imza ya“ diyen de olmamıştır bildiğim kadarıyla.
Muş’un yerinde olmak istemezdim doğrusu.
Umarım direnir de imzasını değiştirmez.
Yanlış işlere “imza“ atmadıysa aldırmasın kimin ne dediğine…